آجر نسوز

تاریخچه تولید آجر

بشر از گذشته تا کنون از آجر برای ساخت و ساز ساختمان، نمای ساختمان و انواع دیوارها و … استفاده می کند. استفاده از آجر به عهد باستان بازمی گردد. زمانی که طغیان گل و لای در کناره های دجله و فرات، سبب ایجاد رسوبات چسبنده می شد، این رسوبات به مرور ترک خورده و قطعات نامنظمی ایجاد می کردند. این قطعات دارای انسجام مناسب بوده به همین سبب در ساخت دیوارهای گلی مورد استفاده قرار می گرفتند. این گل و لای که حاوی سیلت به میزان بالایی بود برای تولید آجر مورد توجه قرار گرفت.

آجرهای اولیه اغلب از مخلوط خشت و کاه تولید می شدند. اما با تکامل روند تولید آجر، خاک رس و کاه با هم مخلوط شده و در قالب های مستطیلی ریخته و مقابل آفتاب قرار می گرفتند تا خشک شوند. با گذشت زمان و پیشرفت بیشتر در این زمینه آجرها در کوره پخته می شدند. امروزه پس از گذشت سالیان دراز و پیشرفت علم و تکنولوژی انواع آجر تولید می شوند. از جمله آجر نسوز را می توان نام برد. در ادامه به معرفی این نوع آجر، خواص فیزیکی و شیمیایی و انواع آن خواهیم پرداخت.

آجر نسوز

در هنگام احداث یک ساختمان به عوامل مهمی همچون مصالح ساختمانی توجه بسیاری می شود؛ زیرا کیفیت و نوع مصالح ساختمانی طول عمر و میزان مقاومت در برابر عوامل مختلف و زیبایی آن را مشخص می کند. انواع مصالح ساختمانی در طرح و رنگ و جنس های متفاوت تولید می شوند. از جمله این مصالح می توان به آجر نسوز اشاره کرد که دارای مقاومت بالا و زیبایی می باشد.

این نوع آجر با ساختاری کاملا متفاوت تولید می شود، از ترکیب خاک های نسوز و خاک چینی و پخته شدن در دمای 1500 درجه سانتی گراد تولید می گردد. همچنین در انواع مختلفی برای کاربرد های متفاوتی تولید می شود. ساختار مولکولی منظم و مستحکم آن سبب می شود تا در مقابل دماهای بالا و رطوبت و … دارای مقاومت بالایی باشد. از این نوع آجر در انواع کوره ها، پاتیل ها، عایقکاری صنعتی و انواع معمولی آن در نماهای آجری استفاده می گردد.

مواد تشکیل دهنده آجر نسوز

خاک رس نسوز ( اصطلاحی که برای توصیف برخی از خاک های دیرگداز استفاده می شود)  برای ساخت آجرهای نسوز استفاده می شود و عموما در زیر لایه های زغال سنگ یافت می شود. خاک رس نسوز شامل دو جز اصلی سیلیس و آلومینا است که 60 تا 70 درصد آن سیلیس و 25 تا 35 درصد آلمینا می باشد.

ترکیبات دیگر مانند اکسیدهای کلسیم، منیزیم، آهن،پتاسیم و تیتانیوم نیز در خاک نسوز وجود دارد. با این حال، درصد این ترکیبات کمتر از 5 درصد می باشد.

مشخصات آجر نسوز

• وزن: در حالت ایده آل وزن هر بلوک آجر نسوز حدود 900 گرم می باشد. (وابسته به نوع خاک استفاده شده متغییر می باشد.)
• ابعاد: این آجر به شکل مکعب مستطیل در ابعاد متنوعی تولید و عرضه می شود. ابعاد ایده آل آن از 9*4*1 اینچ تا 9*4*3 متغییر می باشد.
• ترکیبات: ترکیب بلوک های نسوز به شرح زیر می باشد:

سیلیس: از 60 تا 96 درصد متغییر می باشد.

آلومینا: از 2 تا 36 درصد متغییر می باشد.

سایر عناصر( آهک، منیزیم، اکسید آهن و …): از 2 تا 5 درصد متغییر است.

• رنگ: بلوک های نسوز می توانند مایل به طیف رنگی از سفید، زرد، نارنجی، قرمز و خاکستری باشند. رنگ خاکستری از سیلیس و سایه مایل به زرد آن از آلومینا می باشد.
• دما: بلوک های آجر می توانند تا دمای 2100 درجه سانتیگراد در برابر حرارت مقاومت کنند.

انواع آجر نسوز

همان طور که در بالا اشاره شد آجر ها در انواع مختلفی تولید می شوند. در ادامه به بررسی انواع آجر با توجه به موارد مختلف خواهیم پرداخت.

انواع آجر نسوز با توجه به متریال

متریال تشکیل دهنده آن عموما انواع کانی ها و پوکه های معدنی ویژه و مواد سرامیکی هستند. آجر ها در دمای 1200 تا 1800 درجه سانتی گراد پخته می شوند. تفاوت درجه حرارت باعث ایجاد انواع رنگ در آجرهای مخصوص نما می شود.

آجر سیلیسی:

آجر سیلیسی از خاک سیلیسی یا کورتزیت تشکیل شده است. این نوع آجر دارای ویژگی رسانایی گرمای اندک و نفوذ ناپذیری در برابر گازها می باشد. به همین سبب این نوع آجر مناسب برای پوشش درونی کوره های تولید فولاد، تولید سرامیک و…می باشد.

آجر نسوز ویژه

این نوع آجر دارای تراکم بیشتری نسبت به آجر های سفالی می باشد و متریال آن شامل خاک چینی و سرامیک و خاک نسوز است و در انواع مختلفی تولید می گردد. از جمله:

آجر نسوز آلومینیومی: دارای مقدار زیادی آلومینا است که در دمای 1750 درجه سانتی گراد پخته می شود. این نوع آجر دارای مقاومت بالایی در برابر گرما و مواد قلیایی می باشد.

آجر نسوز اکسید کروم: دارای 90 تا 95 درصد اکسید کروم می باشد و در صنایع تولید شیشه و آهن و آلومینیوم کاربرد دارد.

انواع آجر نسوز با توجه به شکل و فن آوری تولید

آجر نسوز را می توان با توجه به شکل و فن آوری تولید آن در دو نوع کلی استاندارد و سفارشی طبقه بندی نمود.

آجر نسوز دستی:  آجر های استاندارد و سفارشی را می توان به صورت دستی نیز تولید نمود. قالب گیری به صورت دستی از گذشته تا کنون انجام می شود. این نوع آجر ها دارای خاصیت هموژن نیستند.

آجر نسوز ماشینی:  عموما به روش ماشینی تولید می گردند. این نوع آجر ها دارای ویژگی هموژن می باشند.

آجرهای نسوز سنتی: این نوع آجر ها از گذشته تا کنون در معماری سنتی کاربرد داشته است و دارای نقوش و اشکال مختلفی هستند.

کاربرد آجر های نسوز

آجر های نسوز در کاربردهای متعددی به عنوان مصالح ساختمانی استفاده می شوند. از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• با توجه به زیبایی بلوک های نسوز آجر می توان از آن ها برای نمای داخلی و خارجی ساختمان استفاده نمود.
• آجر نسوز سیلیسی برای ساخت کوره های فولاد سازی استفاده می شود. دمای داخلی این نوع کوره ها می تواند تا 3000درجه فارنهایت بالا رود.
• آجر نسوز می تواند به عنوان مصالح ساختمانی برای ساخت پوشش داخلی کوره ها، دودکش ها و سازه های مشابه که درمعرض گرما و دمای بالا هستند، مورد استفاده قرار بگیرد.
• برای ساخت سازه هایی که به مقاومت در برابر شعله های آتش نیاز دارند. همانند شومینه.
• همچنین می توان از بلوک های این نوع آجر برای پوشش دهی داخل کوره های چوبی استفاده کرد.

مزایای آجر نسوز

این نوع آجر دارای ویژگی های بسیاری هستند که آن ها را از دیگر انواع آجر متمایز می کند:

• نسبتا ارزان: بلوک ها نسبتا ارزان قیمت هستند، زیرا مواد خام مورد نیاز برای ساخت به راحتی در دسترس قراردارند.
• مقاوم در برابر آتش و حرارت: بلوک های نسوز دارای ساختاری مقاوم در برابر حرارت و آتش هستند.
• فرآیند تولید آسان: بلوک های آندر یک فرآیند ساده تولید می شوند. فرآیند ساخت این نوع آجر تقریبا همانند تولید آجر های معمولی است که برای ساخت و ساز از آن هااستفاده می شود.
• بدون نیاز به نیروی خاص: روش قرار دادن بلوک های آجر بر روی یکدیگر همانند آجر چینی سنتی است. بنابراین برای چیدن آن ها نیاز به آموزش خاص و یا نیروی کار آموزش دیده نیست.
• مقاوم در برابر رطوبت: آجر می تواند به راحتی آب را جذب کند و از نفوذ رطوبت به محیط جلوگیری می کند.
• اندازه ها سفاشی: اگر چه که بلوک ها دارای ابعاد مشخصی هستند، اما بنا به درخواست کارفرما می توان در برخی موارد بلوک ها را در ابعاد دیگری نیز تولید نمود.
• طرح و رنگ متنوع: بلوک ها در طرح های مختلف و طیف رنگی متنوعی تولید و عرضه می شوند.
• عایق گرما و سرما: در فصل زمستان از ورود سرما و خروج گرمای محیط جلوگیری می کنند، در فصل تابستان نیز سرمای محیط را نگاه داشته و از ورود گرما به داخل جلوگیری می کند.
• سبک خاص: با توجه به نوع استفاده می تواند یک محیط نوستالژیک و یا مدرن ایجاد کند.

و …

معایب آجر نسوز

• وزن سنگین: بلوک های نسوز وزن نسبتا سنگین تری دارند و چیدن چندین بلوک در یک زمان کمی دشوار است. همچنین بر روی بهره وری کارگران تاثیر گزار است.
• نداشتن خاصیت ضد صدا: آجر نسوز نمی تواند صدا را جذب کند و به عنوان یک عایق صوتی بد عمل می کند.
• هزینه : چنان چه به آجر هایی با مقاومت بسیار بالا در برابر حرارت نیاز داشته باشد، بودجه بیشتری برای آن باید در نظر بگیرید.