منهول یا اتاق بازرسی واحدی است که در زیر زمین ساخته می‌شود تا دسترسی به تأسیسات مانند سیستم فاضلاب، سیستم زهکشی و غیره را فراهم کند. از این رو با کمک منهول، بازرسی، اصلاح، تمیز کردن و نگهداری تأسیسات زیرزمینی انجام می‌شود.
در این مقاله هدف اصلی، ویژگی‌ها و انواع منهول به اختصار توضیح داده شده است.
هدف منهول
هدف اصلی منهول عبارت است از:
برای انجام بازرسی، تمیز کردن و رفع هرگونه انسداد موجود در خط فاضلاب.
اتصال فاضلاب، تغییر جهت و یا تراز شدن فاضلاب را می‌توان با کمک منهول انجام داد.
منهول‌های فاضلابی یک درب سوراخ دار دارند که به خروج گازهای آلوده کمک می‌کند. از این رو وسیله خوبی برای تهویه سیستم فاضلاب زیرزمینی است.
منهول‌ها به کشیدن خط فاضلاب در طول‌های معمولی کمک می‌کنند.
ویژگی‌های منهول
قسمت‌های اصلی یک منهول، محفظه یا حلقه و لوله عمودی است. لوله عمودی در عمق و اندازه‌های مختلف موجود است. از این لوله‌ها برای دسترسی به اتصالات بازرسی در سیستم استفاده می‌شود.
منهول‌ها عمدتاً در فاصله 0.5 متری از خطوط حاشیه جاده قرار دارند. عمدتاً طوری ساخته شده است که از خط چرخ ترافیک دور باشد.
درب منهول یک پلاگین است که از منهول در برابر هرگونه دسترسی غیرمجاز محافظت می‌کند. دریچه منهول مورد استفاده برای منهول‌ها می‌تواند به شکل مستطیل، مربع یا دایره باشد. مواد دریچه می‌تواند بتن پیش ساخته، مواد کامپوزیت یا هر ماده پلاستیکی تقویت شده با شیشه باشد.
پیش بینی دسترسی از طریق منهول از طریق مراحل انجام می‌شود. اگر عمق منهول کمتر از 1 متر باشد، نردبان پله‌ای ساخته می‌شود. اگر عمق منهول بیشتر از 2.5 متر باشد، یک نردبان معمولی تعبیه می‌شود. اکنون منهول‌های مدرن نیازی به ورود فیزیکی ندارند.
اجزای منهول
منهول از سه بخش تشکیل شده است:
- بخش زیرین یا کفی منهول
این بخش از منهول مهم‌ترین بخش است. تقریباً تمام اتصالات به این قسمت منهول متصل می‌گردد. فشارهای بارهای شعاعی و نیروهای فشارنده نیز بر این قسمت منهول وارد می‌شود.
- قطعه میانی یا رایزر
این قطعات با قطر 1000 و 1200 میلیمتر تولید می‌شوند و برای ایجاد عمق های مختلف استفاده می‌شوند. رایزر با رینگ هایی که در بالا و پایین دارد به بقیه قسمت ها متصل می‌شود.
- بخش مخروطی
مخروطی یا تیپر برای منهول‌های پلی اتیلن قطر 1000 یا 1200 میلیمتر، دهانه ورودی را از 60 سانتی متر به یک متر افزایش می‌دهد.
انواع منهول
سه نوع اصلی منهول بسته به عمق عبارت‌اند از:
منهول کم عمق
منهول معمولی
منهول عمیق
- منهول کم عمق
یک منهول کم عمق بین 75 تا 90 سانتی متر عمق دارد. اینها در ابتدای یک انشعاب فاضلاب یا در منطقه‌ای که ترافیک زیادی وجود ندارد ساخته می‌شوند. منهول کم عمق با یک دریچه نوری به نام اتاقک بازرسی ارائه می‌شود.
- منهول معمولی
این نوع از منهول در خط فاضلاب با یک دریچه سنگین در بالای آن ارائه می‌شوند. عمق آن 150 سانتی متر است. منهول معمولی شکل مربعی به خود می‌گیرد.
- منهول عمیق
منهول عمیق در عمق بیش از 150 سانتی متر با درب بسیار سنگین بالای آن ارائه می‌شود. عمقف این منهول را می‌توان افزایش داد و امکان پایین آمدن نیز وجود دارد.
محل منهول
ساخت منهول در شرایط زیر انجام می‌شود:
- مکان‌هایی که تعویض خط فاضلاب ضروری است.
- تغییر در اندازه و تراز فاضلاب وجود دارد.
- یک اتصال توسط دو یا چند خط فاضلاب تشکیل می‌شود.
انواع منهول از لحاظ ساخت
سه نوع اصلی منهول بر اساس مواد عبارت‌اند از:
- منهول‌های پلی اتیلن
- منهول‌های بتنی پیش ساخته
- منهول‌های فایبرگلاس
-
منهول‌های پلی اتیلن
منهول‌های پلاستیکی با استفاده از مواد پلی اتیلن ساخته می‌شوند. این نوع از منهول با ساختار یک تکه بادوام تولید می‌شود. این ساخت و ساز از هیچ گونه درز یا مهروموم استفاده نمی‌کند؛ زیرا باعث چندین مشکل نگهداری می‌شود.
منهول‌های پلاستیکی سازگار با محیط زیست و پایدار هستند. آنها هیچ گونه اثر نامطلوبی بر روی خاک یا زمینی که در آن قرار می‌گیرد، نمی‌گذارند.
منهول‌های پلاستیکی در برابر خوردگی بسیار مقاوم هستند و با گذشت زمان از بین نمی‌روند و نیازی به توان‌بخشی و نگهداری مکرر با گذشت زمان ندارند. این منهول‌ها با لوازم جانبی اضافی مانند نردبان و درپوش منهول ساخته می‌شوند.
-
منهول‌های بتنی پیش ساخته
ساخت منهول توسط بتن پیش ساخته یک روش سنتی است. این قاب‌های منهول در قسمتی در کارخانه‌ای که خارج از سایت قرار دارد مهندسی شده‌اند. از این رو این روش کیفیت را تضمین می‌کند و همچنین نصب سریع را تسهیل می‌کند. منهول‌های پیش ساخته ساخته شده در سایت مونتاژ می‌شوند.
افزایش دوام با طول عمر 100 سال یکی از دلایل محبوبیت مداوم و استفاده گسترده آن است.
-
منهول‌های فایبرگلاس
منهول‌های فایبرگلاس به گونه‌ای طراحی شده‌اند که شامل یک مخزن منهول و یک پوشش است. این ساختار اصلی همچنین دارای ویژگی‌های اضافی مانند کانال های فاضلاب، سرریزها، فلوم ها، واحدهای جداسازی آب طوفان و غیره است.
منهول فاضلابی ترکیبی از چندین واحد است. اما فناوری فایبرگلاس واحدها را طوری به هم می‌چسباند که یکپارچه رفتار کنند و هیچ درز یا مهر و مومی وجود نداشته باشد.
منهول‌های فایبرگلاس به راحتی قابل جابه‌جایی هستند و وزن آنها یک دهم وزن منهول بتنی است. از آنجایی که دستگاه سبک وزن است، منهول به راحتی نصب می‌شود. منهول‌های فایبرگلاس سازگار با محیط زیست هستند و بسیار بادوام هستند.
اهمیت منهول‌ها
منهول‌ها معمولاً برای اتصال دو یا چند لوله برای آبرسانی یا خطوط فاضلاب بهداشتی استفاده می‌شوند. زهکشی‌های امروزی پر از لوله‌ها و تونل‌هایی هستند که از زیر جاده‌ها و سنگ‌فرش‌ها در سراسر شهرها و شهرک‌ها عبور می‌کنند. هر کاربرد به قطرها و ورودی‌های مختلف منهول در زوایای و ارتفاعات مختلف نیاز دارد. درب منهول یک نیاز ضروری برای پوشاندن این معابر با یک صفحه متحرک به اندازه کافی است. منهول‌ها عمدتاً برای کارهای تعمیر و نگهداری استفاده می‌شوند. درپوش‌های منهول مانع از افتادن هر چیزی یا هر شخصی می‌شود و همچنین اجازه دسترسی افراد غیرمجاز را به داخل سیستم نمی‌دهد. درب منهول ممکن است به نظر برسد که یک تکه صفحه یا درب ساده سوراخ‌های بزرگ را می‌پوشاند، اما طرح‌ها و تکنیک‌های زیادی در تولید این محصولات وجود دارد. تولیدکنندگان درب منهول با روندهای فعلی سازگار می‌شوند و با پیشرفت‌های فناوری پیچیده، روکش منهول ایجاد می‌کنند. آنها تلاش می‌کنند تا خواسته‌های مصرف کنندگان را برآورده کنند، زیرا هدف هر پروژه متفاوت است. سازندگان پیشرو درپوش‌های منهول توصیه می‌کنند پس از فواصل زمانی معین، آنها را تعویض کنید تا از ایمنی بدون ایراد ترافیک یا حرکت عابر پیاده اطمینان حاصل شود.
دریچه منهول
دو ماده اصلی مورد استفاده برای ساخت دریچه منهول چدن و بتن هستند. این دو ماده در ترکیب با ساخت منهول نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر دو مواد بادوام، سنگین و ارزان هستند. با استفاده از فناوری، درب منهول از فایبرگلاس، پلاستیک و کامپوزیت ساخته می‌شوند.
دریچه یا درب منهول چدنی از چدن خاکستری ساخته شده است. از آنجایی که چدن داکتیل از استحکام بیشتری برخوردار است، برای منهول‌هایی که قرار است بارهای سنگین را تحمل کنند (مناطق فرودگاه) استفاده می‌شود. چدن خاکستری که برای ساخت روکش منهول استفاده می‌شود، ترکیبی از کربن و سیلیکون است. کربن به عنصر استحکام و دوام می‌بخشد. افزودن منگنز به آهن مذاب باعث ایجاد چدن انعطاف پذیر می‌شود.
