مخازن یکی از اصلی ترین اجزای ذخیره و نگهداری انواع سیالات در صنایع مختلف از جمله صنایع پتروشیمی، صنایع غذایی، کشاورزی و … هستند. در گذشته از مخازن بتنی و آجری استفاده می شده است، اما امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی انواع مخازن با متریال متفاوتی تولید می شوند. با توجه به کاربری و ویژگی های سیال مورد نظر نوع متریال مورد استفاده برای ساخت مخزن نعیین می گردد.
مخازن
مخازن ذخیره
مخازن ذخیره سازی، برای نگه داری انواع سیالات، گازهای فشرده طراحی و ساخته می شوند. امروزه در سرتاسر جهان از انواع مختلف مخازن استفاده می گردد. به طور کلی، دسته بندی ثابت و مشخصی برای مخازن وجود ندارد. این مخازن با توجه به شکل هندسی، ماده ای که در آن نگه داری می شود، محیط نگه داری مخزن و … متفاوت هستند.
انواع مخازن ذخیره سازی
مخازن با توجه به عوامل مختلف در چند طبقه بندی قرار می گیرند:
- انواع مخازن با توجه به ماده قابل نگهداری: همانند مخازن نفتی، مخازن گازی، مخازن آب، مخازن آب آشامیدنی و … .
- انواع مخازن با توجه به کاربری و مکان نصب: همانند مخازن چرخ دار، مخازن یدک کش، مخازن پایه دار و … .
- انواع مخازن با توجه به متریال ساخت: از جمله پرکاربردترین آن ها می توان به مخازن فلزی و پلاستیکی اشاره کرد، که خود در انواع مختلف دیگری طبقه بندی می شوند.
مخازن فلزی : مخازن فولادی، مخازن گالوانیزه و مخازن استیل
مخازن پلاستیکی: مخازن پلی اتیلن، مخازن فایبرگلاس
در ادامه به معرفی پرکاربرترین انواع مخازن می پردازیم:
مخازن با توجه به متریال ساخت:
مخزن پلی اتیلن
مخزن پلی اتیلن برای نگه داری سیالات سازگار با پلی اتیلن ( همانند آب) مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع مخازن در انواع کاربری صنعتیفکشاورزی و خانگی مورد استفاده قرار می گیرد.
مخزن فایبرگلاس ( کامپوزیتی)
مخزن فایبرگلاس برای نگهداری آب آشامیدنی، مواد سوختی و انواع کودهای مایع، مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع مخازن عموما به صورت پنلی طراحی و عرضه می شوند.
مخزن سپتیک تانک
مخزن سپتیک تانک اغلب از متریال پلی اتیلن ساخته می شوند. این نوع مخازن برای جمع آوری فاضلاب در ظرفیت های مختلف عرضه می شوند.
مخزن استیل ضد زنگ
این مخزن برای نگه داری سیالات استفاده می شود. در ساختار آن از عنصر کروم برای ایجاد خاصیت ضد زنگ استفاده می شود.
مخزن با توجه به شکل هندسی
مخزن استوانه ای
این نوع مخازن برای نگه داری سیالاتی با محدوده فشار قابل تحمل 0.5 الی 50 پوند بر اینچ مربع (Psig) مورد استفاده قرار می گیرند.
مخزن کروی
این نوع مخازن برای نگه داری سیالاتی با فشار بالاتر از 50 پوند بر اینچ مربع مورد استفاده قرار دارند. مخازن کروی قابلیت ساخته شدن در محل را دارند و نیاز به فوندانسیون ندارند.
مخازن با توجه به شرایط نگه داری
مخزن ذخیره سرد
در صورت نقطه جوش پایین و در برخی موارد زیر صفر می توان از این نوع مخزن استفاده نمود. موادی همانند اتیلن، اکسیژن،هیدروژن، نیتروژن و آرگون. مواد با این شرایط در حالت مایع نگه داری می شوند اما در دمای محیط به صورت گاز هستند. برای حل این مسئله از دو روش زیر استفاده می شود:
- در دمای محیط با فشار بالا
- در دمای پایین با فشار اتمسفریک
مخزن اتمسفریک
این نوع مخازن دارای سقف گنبدی، شناور، مخروطی و … می باشند که جهت ذخیره سازی موادی همانند نفت بنزین که به صورت مایع در محیط یافت می شوند، از جنس کربن استیل و فولاد آلیاژی مورد استفاده قرار می گیرند. این مخازن باید دارای فشار بخار یک اتمسفر باشد.
مخزن ذخیره و تحت فشار
این نوع مخزن اغلب در واحدهای پالایشگاهی استفاده می شوند و قابلیت تحمل فشار در محوده 1 تا 680 بار را دارند.
این ها فقط چند نمونه از انواع مخازن با توجه به فاکتور های مختلف نگهداری سیال مورد نظر بودند، اما دنیای مخازن بسیار بزرگتر بوده و در انواع بسیار زیادی در ظرفیت های متعدد طراحی و تولید می شوند.
اجزای مخزن ذخیره سازی
اجزای مخازن با توجه به نوع کاربری، نوع سیال، محل نصب و … متغییر می باشد. اما در اکثر آن ها اجزایی شامل موارد زیر می شوند:
- پوسته
- عدسی ها
- دریچه بازدید
- لوله های ورودی و خروجی
- لوله تخلیه
- خروجی هوا
- قلاب
- نردبان
- پایه