آلاینده‌های آب ممکن است از منابع نقطه‌ای یا از منابع پراکنده منشأ بگیرند. آلاینده نقطه‌ای آلاینده‌ای است که از یک خط لوله یا کانال منفرد مانند تخلیه فاضلاب یا لوله خروجی به آب می‌رسد. منابع پراکنده، نواحی وسیع و نامحدودی هستند که آلاینده‌ها از آنجا وارد منابع آبی می‌شوند. به‌عنوان‌مثال رواناب سطحی مزارع، منبع پراکنده آلودگی است که فضولات حیوانی، کودها، آفت‌کش‌ها و گل و لای را به نهرهای مجاور حمل می‌کند. زهکشی آب طوفان شهری که ممکن است شن و ماسه و سایر مواد، بقایای روغن از خودروها و مواد شیمیایی یخ زدای جاده‌ها را حمل کند، منبعی پراکنده محسوب می‌شود. کنترل آلاینده‌های منبع نقطه‌ای آسان‌تر از آلاینده‌های منبع پراکنده است، زیرا آنها به یک مکان واحد جریان می‌یابند که فرآیندهای تصفیه می‌توانند آنها را از آب حذف کنند. چنین کنترلی معمولاً روی آلاینده‌های ناشی از منابع پراکنده امکان پذیر نیست که بخش بزرگی از مشکل کلی آلودگی آب را ایجاد می‌کند. آلودگی آب منبع پراکنده با اجرای برنامه‌های کاربری مناسب و استانداردهای توسعه به بهترین وجه کاهش می‌یابد.
انواع آلاینده آب
انواع کلی آلاینده‌های آب عبارت‌اند از: ارگانیسم‌های بیماری زا، ضایعات نیازمند اکسیژن، مواد شیمیایی آلی مصنوعی، مواد شیمیایی معدنی، میکروپلاستیک‌ها، رسوبات، مواد رادیواکتیو، روغن و گرما. فاضلاب منبع اولیه سه نوع اول است. مزارع و تأسیسات صنعتی نیز منبع برخی از آنهاست. رسوب حاصل از خاک سطحی فرسایش یافته آلاینده محسوب می‌شود؛ زیرا می‌تواند به اکوسیستم‌های آبی آسیب برساند و گرما (به ویژه از آب خنک کننده نیروگاه) به دلیل تأثیر نامطلوب آن بر سطح اکسیژن محلول و زندگی آبزیان در رودخانه‌ها و دریاچه‌ها به عنوان یک آلاینده در نظر گرفته می‌شود.
انواع فاضلاب
سه نوع پساب یا فاضلاب وجود دارد: فاضلاب خانگی، فاضلاب صنعتی و فاضلاب طوفانی. فاضلاب خانگی شامل آب مصرفی از خانه‌ها و آپارتمان‌ها می‌شود. به آن فاضلاب بهداشتی نیز می‌گویند. فاضلاب صنعتی آب مورد استفاده در فرآیندهای تولیدی یا شیمیایی است. فاضلاب طوفان یا آب طوفان، رواناب حاصل از نزولات جوی است که در سیستمی لوله کشی یا کانال‌های باز جمع آوری می‌شود.
فاضلاب خانگی به نسبت وزن دارای بیش از 99.9 درصد آب است و کمتر از 0.1 درصد، حاوی طیف گسترده‌ای از ناخالصی‌های محلول و معلق هستند. این ناخالصی‌ها اگرچه از نظر وزنی کسر بسیار کمی از فاضلاب است، اما ماهیت این ناخالصی‌ها و حجم زیادی از فاضلاب که در آن حمل می‌شود، دفع فاضلاب خانگی را به یک مشکل فنی مهم تبدیل می‌کند. ناخالصی‌های اصلی مواد آلی قابل فاسد شدن و مواد گیاهی هستند، اما فاضلاب خانگی نیز به احتمال زیاد حاوی میکروب‌های بیماری زا است. فاضلاب صنعتی بسته به ماهیت فرآیند صنعتی معمولاً حاوی ترکیبات شیمیایی خاص و قابل شناسایی است. فاضلاب طوفان حامل مواد آلی، جامدات معلق و محلول و سایر موادی است که هنگام حرکت بر روی زمین جمع آوری می‌شوند.
آلاینده‌های اصلی آب
مواد آلی
مقدار مواد آلی قابل پوسیدگی در فاضلاب با نیاز اکسیژن بیوشیمیایی یا BOD نشان داده می‌شود. هرچه مواد آلی در فاضلاب بیشتر باشد BOD بالاتر است. این عدد مقدار اکسیژن مورد نیاز میکروارگانیسم‌ها برای تجزیه مواد آلی در فاضلاب را نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین پارامترهای طراحی و بهره برداری از تصفیه‌خانه‌های فاضلاب است. فاضلاب صنعتی ممکن است سطوح BOD چندین برابر فاضلاب خانگی داشته باشد. BOD فاضلاب طوفان هنگامی که با فاضلاب خانگی در سیستم‌های اگو ترکیب می‌شود نگران کننده است.
اکسیژن محلول در آب یک عامل مهم کیفیت آب برای دریاچه‌ها و رودخانه‌ها است. هر چه غلظت اکسیژن محلول بیشتر باشد، کیفیت آب بهتر است. هنگامی که فاضلاب وارد دریاچه یا رودخانه می‌شود، تجزیه مواد آلی آغاز می‌شود. اکسیژن مصرف می‌شود؛ زیرا میکروارگانیسم‌ها از آن در متابولیسم خود استفاده می‌کنند. این می‌تواند به سرعت اکسیژن موجود در آب را کاهش دهد. وقتی سطح اکسیژن محلول خیلی کم می‌شود، قزل‌آلا و دیگرگونه‌های آبزی به زودی از بین می‌روند. تجزیه ترکیبات آلی بدون اکسیژن باعث ایجاد بوهای نامطلوب و یا فاسد شدن آب می‌شود.
جامدات معلق
یکی دیگر از ویژگی‌های مهم فاضلاب، مواد جامد معلق است. دفع نادرست زباله‌های جامد منبع اصلی آلودگی آب است. زباله‌های جامد شامل زباله‌های الکترونیکی، زباله‌های خانگی، زباله‌های بیمارستانی و زباله‌های ساختمانی و تخریب است که همگی در اثر فعالیت‌های فردی، مسکونی، تجاری، سازمانی و صنعتی تولید می‌شوند. این مشکل به ویژه در کشورهای در حال توسعه که ممکن است فاقد زیرساخت برای دفع مناسب زباله‌های جامد باشند یا منابع یا مقررات ناکافی برای محدود کردن دفع نامناسب داشته باشند، حادتر است. در برخی مکان‌ها، زباله‌های جامد عمداً در آب‌ها ریخته می‌شوند. اگر زباله‌ها توسط حیوانات، باد یا بارندگی به توده‌های آبی منتقل شوند، آلودگی زمین نیز می‌تواند به آلودگی آب تبدیل شود. حجم لجن تولید شده در تصفیه خانه با کل مواد معلق موجود در فاضلاب رابطه مستقیم دارد. فاضلاب صنعتی و طوفان ممکن است حاوی غلظت بیشتری از مواد جامد معلق نسبت به فاضلاب خانگی باشد. میزان حذف مواد جامد معلق و همچنین BOD توسط یک تصفیه خانه، تعیین کننده کارایی فرآیند تصفیه است.
مواد مغذی گیاهی
فاضلاب خانگی حاوی ترکیباتی از نیتروژن و فسفر است که دو عنصر ضروری برای رشد گیاهان هستند. در دریاچه‌ها، مقادیر بیش از حد نیترات و فسفات می‌تواند باعث رشد سریع جلبک‌ها شود. شکوفه‌های جلبکی که اغلب در اثر تخلیه فاضلاب ایجاد می‌شوند، پیری طبیعی دریاچه‌ها را در فرآیندی به نام اوتروفیکاسیون تسریع می‌کنند.
میکروب‌ها
فاضلاب خانگی حاوی میلیون‌ها میکروارگانیسم در هر گالن است. بیشتر باکتری‌های کلیفرم از مجرای روده انسان هستند و فاضلاب خانگی نیز احتمالاً حامل میکروب‌های دیگر است. کلیفرم ها به عنوان شاخص آلودگی فاضلاب استفاده می‌شوند. شمارش کلیفرم بالا معمولاً نشان دهنده آلودگی اخیر فاضلاب است.
تصفیه و دفع فاضلاب
اندازه و ظرفیت سیستم‌های تصفیه فاضلاب بر اساس حجم تخمینی فاضلاب تولید شده از منازل مسکونی، مشاغل و صنایع متصل به سیستم‌های فاضلاب و همچنین جریان ورودی و نفوذ پیش‌بینی‌شده (I&I) تعیین می‌شود. انتخاب پیکربندی‌های خاص تصفیه‌خانه به عواملی مانند تعداد مشتریانی که به آنها خدمات داده می‌شود، سناریوی جغرافیایی، محدودیت‌های سایت، اتصالات فاضلاب، میانگین و اوج جریان، ویژگی‌های فاضلاب ورودی و محدودیت‌های نظارتی پساب بستگی دارد. امکان سنجی تکنولوژیکی، مصرف انرژی و هزینه‌های عملیاتی و نگهداری مربوطه نیز بسیار حائز اهمیت هستند.
روش غالب دفع فاضلاب در شهرها و شهرک‌های بزرگ، تخلیه به بدنه آب‌های سطحی است. مناطق حومه‌ای و روستایی بیشتر به دفع زیرسطحی متکی هستند. در هر صورت، فاضلاب باید تا حدی تصفیه شود تا از سلامت عمومی و کیفیت آب محافظت شود. ذرات معلق و مواد آلی زیست تخریب پذیر باید به میزان‌های مختلف حذف شوند. باکتری‌های بیماری زا باید از بین بروند. همچنین ممکن است حذف نیترات‌ها و فسفات‌ها (مواد مغذی گیاه) و خنثی کردن یا حذف ضایعات صنعتی و مواد شیمیایی سمی ضروری باشد.
میزان تصفیه فاضلاب بسته به شرایط محیطی محلی و استانداردهای دولتی متفاوت است. دو نوع استاندارد مربوطه، استانداردهای جریان و استانداردهای پساب هستند. استانداردهای جریان، طراحی شده برای جلوگیری از بدتر شدن کیفیت آب موجود، محدودیت‌هایی را برای مقدار آلاینده‌های خاص مجاز در نهرها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها تعیین می‌کند. محدودیت‌ها به طبقه بندی “حداکثر استفاده مفید” از آب بستگی دارد. پارامترهای کیفیت آب که توسط استانداردهای رودخانه تنظیم می‌شوند عبارت‌اند از: اکسیژن محلول، کلیفرم ها، کدورت، اسیدیته و مواد سمی. از طرف دیگر استانداردهای پساب مستقیماً به کیفیت فاضلاب تصفیه شده تخلیه شده از تصفیه خانه فاضلاب مربوط می‌شود. عواملی که تحت این استانداردها کنترل می‌شوند معمولاً شامل نیاز بیوشیمیایی اکسیژن (BOD)، جامدات معلق، اسیدیته و کلیفرم ها هستند.
سه سطح تصفیه فاضلاب وجود دارد: اولیه، ثانویه و سوم (یا پیشرفته). تصفیه اولیه حدود 60 درصد کل مواد جامد معلق و حدود 35 درصد از BOD را حذف می‌کند. ناخالصی‌های حل شده حذف نمی‌شوند. معمولاً به عنوان اولین مرحله قبل از درمان ثانویه استفاده می‌شود. تصفیه ثانویه بیش از 85 درصد از مواد جامد معلق و BOD را حذف می‌کند. هنگامی که بیش از 85 درصد از کل جامدات و BOD باید حذف شود یا زمانی که سطوح نیترات و فسفات محلول باید کاهش یابد، از روش‌های تصفیه سوم استفاده می‌شود. فرآیندهای درجه سوم می‌توانند بیش از 99 درصد از تمام ناخالصی‌های فاضلاب را حذف کنند و پسابی با کیفیت تقریباً آب آشامیدنی تولید کنند. درمان سوم می‌تواند بسیار گران باشد و اغلب هزینه درمان ثانویه را دو برابر می‌کند. این نوع تصفیه فقط در شرایط خاص استفاده می‌شود.
برای تمام سطوح تصفیه فاضلاب، آخرین مرحله قبل از تخلیه پساب فاضلاب به بدنه آب‌های سطحی، ضدعفونی است که هر گونه پاتوژن باقی مانده در پساب را از بین می‌برد و از سلامت عمومی آب‌های زیرزمینی و سطحی محافظت می‌کند. گندزدایی معمولاً با مخلوط کردن پساب با گاز کلر یا با محلول‌های مایع مواد شیمیایی هیپوکلریت در یک مخزن تماس به مدت حداقل 15 دقیقه انجام می‌شود. ازآنجاکه باقیمانده کلر در پساب ممکن است اثرات نامطلوبی بر آبزیان داشته باشد، ممکن است یک ماده شیمیایی اضافی برای کلر زدایی پساب اضافه شود. اشعه ماوراء بنفش که می‌تواند بدون باقی ماندن هیچ گونه باقیمانده در پساب، ضد عفونی کند با کلر به عنوان یک ضدعفونی کننده فاضلاب رقابت می‌کند.
درمان اولیه
درمان اولیه موادی را که یا شناور می‌شوند یا به راحتی توسط گرانش ته‌نشین می‌شوند، حذف می‌کند. این شامل فرآیندهای فیزیکی غربالگری، خرد کردن، حذف شن و رسوب است. فیلتراسیون اولیه از میله‌های فلزی بلند و با فاصله نزدیک و باریک ساخته شده‌اند. آنها زباله‌های شناور مانند چوب و دیگر اجسام حجیم را که می‌توانند لوله‌ها یا پمپ‌ها را مسدود کنند، به دام می‌اندازند. در کارخانه‌های مدرن، صفحه‌ها به صورت مکانیکی تمیز می‌شوند و مواد به سرعت با دفن در زمین دفع می‌شوند. ممکن است برای خرد کردن زباله‌هایی که از روی صفحه‌ها عبور می‌کنند، از یک خردکننده استفاده شود. مواد خرد شده بعداً توسط فرآیندهای ته نشینی یا فلوتاسیون حذف می‌شوند.
فیلترهای شنی مخازن باریک و بلندی هستند که برای کند کردن جریان طراحی شده‌اند تا مواد جامد مانند ماسه، تفاله قهوه و پوسته تخم مرغ خارج از آب ته‌نشین شوند. شن باعث سایش و پارگی بیش از حد پمپ‌ها و سایر تجهیزات کارخانه می‌شود. حذف آن به ویژه در شهرهایی که سیستم‌های فاضلاب ترکیبی دارند که حجم زیادی از گل و لای، شن و ماسه را حمل می‌کنند که در هنگام طوفان از خیابان‌ها یا زمین می‌شویند مهم است.
جامدات معلقی که از روی صفحه‌ها و محفظه‌های سنگ ریزه عبور می‌کنند در مخازن ته نشینی از فاضلاب خارج می‌شوند. این مخازن که زلال‌کننده‌های اولیه نیز نامیده می‌شوند، حدود دو ساعت زمان نگهداری را برای ته‌نشینی جاذبه فراهم می‌کنند. همان‌طور که فاضلاب به آرامی در آنها جریان می‌یابد، مواد جامد به تدریج به پایین فرو می‌روند. جامدات ته‌نشین شده – معروف به لجن خام یا اولیه – توسط خراش‌های مکانیکی در امتداد کف مخزن حرکت می‌کنند. لجن در یک قیف جمع آوری می‌شود و از آنجا برای خارج کردن پمپاژ می‌شود. دستگاه‌های مکانیکی لایه بردار، چربی و سایر مواد شناور را حذف می‌کنند.
درمان ثانویه
تصفیه ثانویه مواد آلی محلول را که از درمان اولیه فرار می‌کنند حذف می‌کند. همچنین مقدار بیشتری از جامدات معلق را حذف می‌کند. حذف معمولاً با فرآیندهای بیولوژیکی انجام می‌شود که در آن میکروب‌ها ناخالصی‌های آلی را به عنوان غذا مصرف می‌کنند و آنها را به دی‌اکسیدکربن، آب و انرژی برای رشد و تولید مثل خود تبدیل می‌کنند. تصفیه خانه فاضلاب محیطی مناسب، هرچند از فولاد و بتن، برای این فرآیند طبیعی بیولوژیکی فراهم می‌کند. حذف مواد آلی محلول در تصفیه خانه به محافظت از تعادل اکسیژن محلول در یک جریان، رودخانه یا دریاچه کمک می‌کند.
سه روش اصلی تصفیه بیولوژیکی وجود دارد: فیلتر چکنده، فرآیند لجن فعال و حوضچه اکسیداسیون. روش چهارم که کمتر رایج است، کنتاکتور بیولوژیکی چرخشی است.
فیلتر چکنده
فیلتر چکنده به سادگی مخزنی است که با بستر عمیقی از سنگ پر شده است. فاضلاب ته‌نشین شده به طور مداوم در بالای سنگ‌ها پاشیده می‌شود و به سمت پایین چکه می‌کند و در آنجا برای تصفیه بیشتر جمع آوری می‌شود. با پایین آمدن فاضلاب، باکتری‌ها جمع شده و روی سنگ‌ها تکثیر می‌شوند. جریان ثابت فاضلاب بر روی این رشد به میکروب‌ها اجازه می‌دهد تا مواد آلی محلول را جذب کنند، بنابراین نیاز اکسیژن بیوشیمیایی (BOD) فاضلاب را کاهش می‌دهد. هوا که به سمت بالا در فضاهای بین سنگ‌ها گردش می‌کند، اکسیژن کافی برای فرآیندهای متابولیک فراهم می‌کند.
مخازن ته نشینی که زلال کننده‌های ثانویه نامیده می‌شوند، از فیلترهای چکنده پیروی می‌کنند. این زلال‌کننده‌ها میکروب‌هایی را که در اثر جریان فاضلاب از سنگ‌ها شسته می‌شوند، حذف می‌کنند. دو یا چند فیلتر چکنده ممکن است به صورت سری به هم متصل شوند و فاضلاب را می‌توان به منظور افزایش راندمان تصفیه مجدداً از مخزن عبور داد.
لجن فعال
سیستم تصفیه لجن فعال شامل یک مخزن هوادهی و به دنبال آن یک زلال کننده ثانویه است. فاضلاب ته‌نشین شده، مخلوط با لجن تازه‌ای که از زلال ساز ثانویه به گردش در می‌آید، به مخزن هوادهی وارد می‌شود. سپس هوای فشرده از طریق دیفیوزرهای متخلخل که در پایین مخزن قرار دارد به مخلوط تزریق می‌شود. با حباب زدن به سطح، هوای منتشر شده اکسیژن و یک عمل اختلاط سریع را فراهم می‌کند. همچنین می‌توان هوا را با عملکرد میکسرهای ملخ مانند مکانیکی که در سطح مخزن قرار دارند اضافه کرد.
در چنین شرایطی در حضور اکسیژن میکروارگانیسم‌ها رشد می‌کنند و یک سوسپانسیون فعال و سالم از جامدات بیولوژیکی – عمدتاً باکتری‌ها – به نام لجن فعال تشکیل می‌دهند. حدود شش ساعت زمان در مخزن هوادهی فراهم شده است. این به میکروب‌ها زمان کافی می‌دهد تا مواد آلی محلول را از فاضلاب جذب کنند و BOD را کاهش دهند. سپس مخلوط از مخزن هوادهی به زلال‌کننده ثانویه می‌ریزد، جایی که لجن فعال بر اثر گرانش ته‌نشین می‌شود. آب زلال از سطح زلال ساز، ضد عفونی شده و به عنوان پساب ثانویه تخلیه می‌شود. لجن از قیف در پایین مخزن خارج می‌شود. حدود 30 درصد از لجن به مخزن هوادهی بازگردانده می‌شود و در آنجا با پساب اولیه مخلوط می‌شود. این چرخش یک ویژگی کلیدی در فرآیند لجن فعال است. میکروب‌های بازیافتی به خوبی با محیط فاضلاب سازگار هستند و به راحتی مواد آلی موجود در پساب اولیه را متابولیزه می‌کنند. 70 درصد باقیمانده لجن ثانویه باید به روش قابل قبولی تصفیه و دفع شود.
تغییرات فرآیند لجن فعال شامل هوادهی طولانی، تثبیت تماسی و هوادهی با اکسیژن با خلوص بالا است. سیستم‌های هوادهی گسترده و تثبیت تماس مرحله ته نشینی اولیه را حذف می‌کنند. آنها برای تصفیه جریان‌های کوچک فاضلاب از متل‌ها، مدارس و سایر منابع فاضلاب نسبتاً جدا کارآمد هستند. هر دوی این درمان‌ها معمولاً در مخازن فولادی پیش ساخته به نام پکیج تصفیه فاضلاب ارائه می‌شوند. سیستم‌های هوادهی اکسیژن، اکسیژن خالص را با لجن فعال مخلوط می‌کنند. غلظت غنی‌تر اکسیژن باعث می‌شود زمان هوادهی از شش به دو ساعت کوتاه شود و حجم مخزن مورد نیاز کاهش یابد.
حوضچه اکسیداسیون
حوضچه‌های اکسیداسیون که تالاب یا حوضچه‌های تثبیت نیز نامیده می‌شوند، حوضچه‌های بزرگ و کم عمقی هستند که برای تصفیه فاضلاب از طریق تعامل نور خورشید، باکتری‌ها و جلبک‌ها طراحی شده‌اند. جلبک‌ها با استفاده از انرژی خورشید و دی‌اکسیدکربن و ترکیبات معدنی آزاد شده توسط باکتری‌ها در آب رشد می‌کنند. در طول فرآیند فتوسنتز، جلبک‌ها اکسیژن مورد نیاز باکتری‌های هوازی را آزاد می‌کنند. گاهی اوقات هواده‌های مکانیکی برای تأمین اکسیژن بیشتر نصب می‌شوند و در نتیجه اندازه مورد نیاز حوضچه کاهش می‌یابد. رسوبات لجن در حوضچه در نهایت باید با لایروبی حذف شوند. جلبک‌های باقی مانده در پساب حوضچه را می‌توان با فیلتراسیون یا ترکیبی از عملیات شیمیایی و ته نشینی حذف کرد.
کنتاکتور بیولوژیکی دوار
در این سیستم تصفیه، یک سری دیسک‌های پلاستیکی بزرگ که روی یک محور افقی نصب شده‌اند، تا حدی در پساب اولیه غوطه ور می‌شوند. با چرخش شفت، دیسک‌ها به طور متناوب در معرض هوا و فاضلاب قرار می‌گیرند و به لایه‌ای از باکتری‌ها اجازه می‌دهند روی دیسک‌ها رشد کنند و مواد آلی موجود در فاضلاب را متابولیزه کنند.
سپتیک تانک
در مناطق کم جمعیت حومه شهر یا روستایی، معمولاً ساخت سیستم‌های جمع آوری فاضلاب و یک تصفیه خانه مرکزی به صرفه نیست. در عوض، یک سیستم تصفیه و دفع جداگانه برای هر ساختمان در نظر گرفته می‌شود. سیستم‌های در محل اگر به درستی طراحی، نصب و نگهداری شوند راه‌حل‌های مؤثر، کم‌هزینه و طولانی‌مدت برای دفع فاضلاب ارائه می‌کنند. در ایالات متحده، حدود یک سوم خانه‌های خصوصی از سیستم دفع زیرسطحی در محل استفاده می‌کنند.
متداول‌ترین نوع سیستم در محل شامل یک مخزن سپتیک مدفون و ضد آب و یک میدان جذب زیرسطحی (همچنین میدان تخلیه یا میدان شستشو نامیده می‌شود) است. سپتیک تانک به عنوان یک محفظه ته نشینی و ذخیره لجن اولیه عمل می‌کند و بیشتر مواد قابل ته نشینی و شناور را از فاضلاب ورودی حذف می‌کند. اگرچه لجن به صورت بی هوازی تجزیه می‌شود، اما در نهایت در کف مخزن جمع می‌شود و باید به صورت دوره‌ای (هر دو تا چهار سال یکبار) پمپاژ شود. جامدات شناور و چربی‌ها توسط یک بافل در خروجی مخزن به دام می‌افتند و فاضلاب ته‌نشین شده به میدان جذب جریان می‌یابد و از طریق آن به سمت پایین به زمین نفوذ می‌کند. همان‌طور که به آرامی در لایه‌های خاک جریان می‌یابد، پساب ته‌نشین شده قبل از رسیدن به سطح آب سفره‌های زیرزمینی، توسط هر دو فرآیند فیزیکی و بیولوژیکی تصفیه و تمیز می‌شود.
یک میدان جذبی شامل چندین خط لوله سوراخ شده است که در ترانشه‌های طولانی و کم عمق پر از شن قرار گرفته‌اند. لوله‌ها، پساب را در یک منطقه قابل توجه توزیع می‌کنند، زیرا از طریق شن و لایه‌های زیرین خاک نفوذ می‌کند. اگر محل دفع برای یک میدان آبشویی معمولی خیلی کوچک باشد، ممکن است به جای ترانشه‌های کم عمق از چاله‌های تراوش عمیق‌تر استفاده شود. چاله‌های تراوش به مساحت کمتری نسبت به مزارع شستشو نیاز دارند. هم ترانشه‌های مزرعه شستشو و هم چاله‌های تراوش باید بالاتر از سطوح بالای آب‌های زیرزمینی فصلی قرار گیرند.
برای موفقیت در دفع فاضلاب زیرسطحی در محل، نفوذپذیری یا هدایت هیدرولیکی خاک باید در محدوده قابل قبولی باشد. اگر خیلی کم باشد، پساب نمی‌تواند به طور مؤثر در خاک جریان داشته باشد و ممکن است به سطح میدان جذبی نفوذ کند و در نتیجه سلامت عمومی را به خطر بیندازد. اگر نفوذپذیری بیش از حد بالا باشد، ممکن است قبل از رسیدن پساب به سطح آب، تصفیه کافی صورت نگیرد و در نتیجه آب زیرزمینی را آلوده کند. ظرفیت زمین برای جذب فاضلاب ته‌نشین شده تا حد زیادی به بافت خاک (یعنی مقادیر نسبی شن، ماسه، سیلت و رس) بستگی دارد. نفوذپذیری را می‌توان با مشاهده مستقیم خاک در گودال‌های آزمایشی حفاری شده و همچنین با انجام آزمایش نفوذ ارزیابی کرد. تست perc سرعت نفوذ آب به داخل خاک را در حفره‌های آزمایشی کوچک حفر شده در محل دفع اندازه گیری می‌کند.
در مواردی که شرایط نامطلوب سایت یا خاک استفاده از میدان‌های جذبی و چاله‌های تراوش را ممنوع می‌کند، ممکن است از سیستم‌های تپه برای دفع فاضلاب در محل استفاده شود. تپه یک میدان جذبی است که در بالای سطح طبیعی زمین به منظور تهیه مواد مناسب برای نفوذ و جداسازی میدان زهکشی از سطح ایستابی ساخته شده است. پساب تانک سپتیک به طور متناوب از یک محفظه پمپ می‌شود و به تپه اعمال می‌شود. سایر روش‌های دفع جایگزین در محل شامل استفاده از فیلترهای شنی متناوب یا واحدهای تصفیه هوازی پیش ساخته کوچک است. گندزدایی (معمولاً با کلرزنی) پساب خروجی از این سیستم ها زمانی مورد نیاز است که پساب به یک جریان آب مجاور تخلیه می‌شود.
نتیجه گیری
انواع مختلفی از فاضلاب توسط انسان تولید می‌شود که سلامت آب‌های سطحی و زیر زمینی، گیاهان و موجودات آبزی را تحت شعاع قرار دهد. جهت کاهش خطرات احتمالی باید انواع فاضلاب را شناخته و به بهترین شکل تصفیه نمود. استفاده از سیستم‌های چربی گیر، سپتیک تانک، پکیج‌های تصفیه فاضلاب، فیلتر شنی در واحدهای مسکونی و صنعتی به بهبود کیفیت پساب کمک خواهد کرد. تصفیه نهایی فاضلاب شهری معمولاً توسط ارگان‌های مربوطه انجام می‌پذیرد؛ اما بعضی از کارخانه‌ها و تولیدی‌ها که مستقیماً فاضلاب خود را به جریان‌های آب و یا خارج از شهر تخلیه می‌کنند باید نسبت به تصفیه صحیح فاضلاب خود اقدام کنند.
